شبکیه لایهای نازک از سلولهای حساس به نوز است که قسمت خلفی کره چشم را مفروش کرده است. وقتی شعاعهای نور وارد چشم میشوند، شبکیه این نورها را تبدیل به پیامهای عصبی میکند که از طریق عصب بینایی به مغز فرستاده میشوند و در مغز تصاویر بازسازی و شناسایی میشوند. ماکولا ناحیه کوچکی از مرکز شبکیه است که اجازه بینایی دقیق و واضح را میدهد. با افزایش سن، ضربه به چشم یا سایر موارد (مثل نزدیک بینی)، یک سوراخ ممکن است در ماکولا ایجاد شودیا ممکن است ناحیه دیگری از شبکیه دچار پارگی شود که باعث میشود شبکیه از محل طبیعی خود جدا شود. جداشدگی شبکیه مشکلی بسیار جدی است که باعث از دست رفتن شدید بینایی میشود. ترمیم پارگی شبکیه یا سوراخ شدگی ماکولا هر دو ممکن است نیازمند خوابیدن به صورت، پس از عمل باشند.
جداشدگی شبکیه یا سوراخ ماکولا چگونه درمان میشوند؟
ماده ژله مانندی که داخل حفره چشم را پر کرده زجاجیه نام دارد. برای ترمیم پارگی شبکیه یا سوراخ ماکولا عمل جراحی ویترکتومی انجام میشود که طی آن ژله زجاجیه از چشم خارج میشود و بجای آن حباب گاز یا روغن سیلیکون داخل چشم تزریق میشود. حباب گاز یا روغن روی شبکیه فشار وارد میکنند و باعث میشوند که شبکیه در محل خود بچسبد. لازم است بمدت چند هفته رو به صورت خود بخوابید تا حباب گاز یا روغن سیلیکون بتوانند در محل مناسبی از چشم قرار گرفته، فشار لازمه را روی شبکیه وارد کنند. در صورتی که حباب گاز استفاده شده باشد پس از مدتی جذب بدن شده و مایع طبیعی داخل چشمی جایگزین آن میشود. روغن سیلیکون خود بخود جذب نمیشود و چند ماه بعد باید طی عمل جراحی دیگری از چشم خارج شود. در مورد مدت زمان لازم برای خوابیدن به صورت از چشم پزشک خود سوال کنید.
چرا به صورت خوابیدن مهم است؟
هنگامی که گاز یا روغن سیلیکون داخل چشم قرار میگیرند، چون از مایع داخل چشمی سبکتر هستند در بالای آن قرار میگیرند (مطابق شکل 1). چون شبکیه در پشت چشم قرار گرفته، صورت شما باید به سمت زمین باشد تا حباب به سمت پشت چشم رفته و در محل مورد نظر فشار وارد کند (شکل2) - اگر این حالت درست رعایت نشود ممکن است جراحی موفقیت آمیز نباشد. خوابیدن در جهت اشتباه ممکن است به سایر نواحی چشم فشار وارد کند که میتواند موجب بروز عوارضی مثل آب مروارید یا آب سیاه شود.
آیا باید در تمام ساعات شبانه روز به صورت خوابید حتی موقع راه رفتن؟
بله، حتی موقع راه رفتن باید صورت رو به سمت زمین باشد مگر اینکه چشم پزشک شما نظر دیگری داشته باشد. قرار گرفتن صورت به سمت زمین شامل تمام موارد مثل ایستادن، خوردن، راه رفتن، نشستن یا دراز کشیدن میباشد. هنگام راه رفتن بهتر است یک نفر به شما کمک کند تا احتمال بروز آسیب به حداقل برسد.
هنگام نشستن، سعی کنید صورت خود را روی یک میز که در جلوی شما قرار گرفته بگذارید تا خستگی گردن و پشت به حداقل برسد. دستهای خود را روی میز بگذارید و سر خود را روی دستها قرار دهید.
هنگام دراز کشیدن، باید صورت شما رو به زمین باشد و از تماس مستقیم چشم عمل شده با بالش اجتناب نمایید.
در مورد نحوه دقیق خوابیدن و میزان فعالیت مجاز پس از عمل از چشم پزشک خود سوال کنید. توجه کنید که این موارد در مورد جراحیهایی است که در آنها از گاز یا روغن سیلیکون استفاده شده. اگر پارگی شبکیه شما در نواحی خاصی از شبکیه باشد ممکن است چشم پزشک روشهای دیگری را مثل خوابیدن به پهلوها به شما توصیه کند. همینطور اگر در عمل جراحی از نوع خاصی از روغن سیلیکون به نام سیلیکون سنگین استفاده شده باشد نحوه خوابیدن شما کاملا متفاوت خواهد بود. در این مورد دستورات لازم را از چشم پزشک خود بخواهید.
شکل یک: هنگام ایستادن یا نشستن، حباب گاز یا روغن در محل مناسبی از چشم شما قرار ندارد. در این حالت ممکن است شبکیه به درستی در سر جای خود نچسبد.
شکل 2: وضعیت صحیح - هنگامی که صورت به سمت زمین است، حباب گاز یا روغن در محل صحیح خود قرار دارند. در این حالت فشار مناسبی روی شبکیه اعمال میشود و کمک میکند که در محل خود در پشت چشم بچسبد.
